اوتیسم یا درخودماندگی، نوعی اختلال رشدی (از نوع روابط اجتماعی) است که با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی مشخص میشود. علائم این اختلال تا پیش از سهسالگی بروز میکند و علّت اصلی آن هنوز ناشناخته است. به کسانی که این اختلال را دارند اوتیستیک یا درخودمانده گفته میشود. این اختلال در پسران شایعتر از دختران است. وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز اوتیسم ندارد. این اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارتهای ارتباطی تأثیر میگذارد. کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، در ارتباطات کلامی و غیر کلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیتهای مربوط به بازی، مشکل دارند. این اختلال، ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آنان دشوار میسازد. در بعضی موارد، رفتارهای خود آزارانه و پرخاشگری نیز دیده میشود. در این افراد، حرکات تکراری (دست زدن، پریدن) و پاسخهای غیرمعمول به افراد، دلبستگی به اشیاء یا مقاومت در مقابل تغییر نیز دیده میشود. ممکن است در حواس پنجگانه (بینایی، شنوایی، بساوایی، بویایی و چشایی) نیز حساسیتهای غیرمعمول دیده شود. هستهٔ مرکزی اختلال در اوتیسم، اختلال در ارتباط است. از هر ۶۰ تا ۷۰ تولد زنده در دنیا، یک نفر مبتلا به اوتیسم است. کارشناسان، زندگی ماشینی و عوامل ناشی از آن مانند استرس را در سیر صعودی ابتلا به این بیماری دخیل میدانند نتیجه یک مطالعه نشان میدهد زنان دارای اضافه وزن زیاد و مبتلا به دیابت، در صورتی که باردار شوند، بیش از مادران سالم با احتمال تولد نوزاد اوتیستیک روبرو خواهند بود
تشخیص اوتیسم
تشخیص این اختلال براساس رفتارهای فرد مبتلاء است. ناتوانی در برقراری روابط اجتماعی، حساسیت به نور و صدا، سکوت، پرخاشگری، حالات و حرکات غیرعادی بدن یا صورت، اجتناب از برقراری تماس چشمی، تاخیر در یادگیری صحبت کردن و لحن یکنواخت از علائم این اختلال هستند.
فرد مبتلاء ممکن است یکی یا همه این علائم را با شدتهای متفاوت از خود نشان دهد.
اگر کادر درمان دانش و امکانات کافی برای تشخیص اوتیسم را نداشته باشند، امکان آن وجود دارد که فرد مبتلاء به این اختلال بدون تشخیص و بدون دریافت درمان کافی به حال خود رها شود.
گرچه اوتیسم درمان ندارد اما شناسایی آن در سنین نوباوگی بسیار حائز اهمیت است چرا که هرچه آموزشهای ویژه به کودکان مبتلاء زودتر صورت گیرد، امکان بهبودی آنها بیشتر میشود.
درمان اوتیسم
هیچ درمانی برای اوتیسم وجود ندارد و دلیل این مساله به ماهیت آن باز میگردد. اوتیسم به دلیل تغییراتی در ساختار و عملکرد مغز ایجاد میشود و از آنجا که اوتیسم بیماری نیست درمانی برای آن وجود ندارد.
با این وجود اوتیسم ممکن است با اختلالات دیگری از جمله مشکلات خواب، افسردگی، صرع و اختلال کمتوجهی-بیشفعالی همراه شود که دارو-درمانی و مشاوره میتواند از میزان مشکلات مبتلایان بکاهد.
اوتیسم طیفهای مختلفی دارد؛ برخی از مبتلایان میتوانند زندگی متعارفی داشته و در جامعه و مدرسه مانند کودکان دیگر رشد کنند اما برخی نیازمند کمک بیشتر، مشاوره، روان درمانی و آموزش اختصاصی هستند.
ارتباط کودک مبتلا به اوتیسم یک طرفه است
کودک مبتلا به اوتیسم نمی تواند با دیگران ارتباط برقرار کنند. این کودکان به لخبند یا خستگی دیگران توجهی ندارند و نمی توانند نوبت را رعایت کنند. آن ها ارتباط یک طرفه برقرار می کنند و به همین علت ارتباطشان موثر نیست.
واژه سازی کودک مبتلا به اوتیسم غیرطبیعی است
ممکن است واژه سازی به شکل بازی در کودکان عادی هم دیده شود اما جایگزین کردن همیشگی واژه ها، مختص مبتلایان به اوتیسم است.
اوتیسم گاهی خفیف است، گاهی شدید!
ممکن است کودکی تمام علائم بیماری را داشته و کودکی گوشه گیر در جامعه ظاهر شود. در بعضی موارد کودک فقط مشکل ارتباطی دارد و نمی تواند تبادل احساسات کند. کودک مبتلا به اوتیسم ساعت ها یک بازی تکراری انجام می دهد. در صورتی که هم سالان بیشتر از پنج دقیقه بازی را انجام نمی دهند. کودک مبتلا به اوتیسم محو پنکه و لباسشویی می شوند.
تشخیص اوتیسم در بدو تولد ممکن نیست
علائم اوتیسم معمولا از نه ماهگی قابل تشخیص است اما در دو، سه سالگی کاملا مشخص می شود.
کودک مبتلا به اوتیسم ارتباط چشمی ندارد
در موارد متوسط تا شدید این بیماری، این کودکان ارتباط چشمی ندارند. کودک مبتلا به اوتیسم توانایی ذهن خوبی ندارد؛ نمی تواند به محیط توجه کند یا خود را جای دیگران بگذارد و احساسات دیگران را درک کند.
باید توقع خود را از کودک مبتلا به اوتیسم تعدیل کنیم
اگر ناتوانی ها را نادیده بگیریم و فقط به توانایی ها توجه کنیم، مانع پیشرفت کودک می شویم چون به مرور ضعف ها شدیدتر می شود و حتی روی توانایی ها سایه می اندازد.
کودک مبتلا به اوتیسم می تواند وارد مدرسه عادی شود
خیلی از کودکانی که اوتیسم خفیف دارند، به مدارس عادی راه پیدا می کنند و اتفاقا برایشان بهتر است زیرا حضور آن ها در کنار کودکان دچار اوتیسم که علائم شدید دارند، می تواند باعث بروز رفتارهای کلیشه ای در آن ها شود.
منبع)کتاب:کودکان مبتلا به اوتیسم(نویسنده: طلعت رافعی)